न नरे नकारातला आणि न नरे नन्ना च्या पाढ्यातला

काही दिवसांपूर्वी माझ्या काही जवळच्या मैत्रिणींना मी फोन केले. आम्ही माझ्या मुंबईच्या घरी night stay करून मजा टाकण्याचा plan ठरवत होतो. अपेक्षे प्रमाणे सगळ्याजणींनी लगेच ह्या plan ला होकार दिला आणि भेटल्यावर काय काय करायच ह्याच planning आम्ही करायला लागलो. मैत्रिणी म्हटल की त्यात अनेक स्वभावाचे, अनेक रंगांचे, विविध आवडी निवडी असलेले असे सगळे आलेच. मग त्यातच असते "खो" घालणारी

एक मैत्रिण.

आमच्या एका मैत्रिणीचेही असेच काहीसे आहे. ’न नरे नकार’ आणि ’न नरे नन्ना चा पाढा’ ह्या कोष्टकाचे रोजच्या रोज पारायण करणा~या तिने अपेक्षे प्रमाणे खो घातलाच. काही लोकांना शिव्या देऊन वाक्याची सुरवात करायची सवय असते. ’ब’, ’भ’ वाक्याच्या सुरवातीला आल्याशिवाय त्यांना मुळी काही बोलताच येत नाही. त्याच प्रमाणे माझ्या ह्या मैत्रिणीला ’न नरे नकारातला’ हे कोष्टक न वापरता मुळी बोलताच येत नाही. "नाही ग", "नको ग", "माला नही ग जमणार", "अत्ता नको ग", वगैरे वगैरे. कायम असे नकाराचे ढिंडोरे बडवत असल्या मुळे खूपदा आपल्याला न जाणवणा~या वा न त्रास देणा~या दु:खांचे ती स्मरण करून देते. ती स्वभावाने खूप चांगली आहे ह्यात वाद नाही. पण माणसाने नुसत चांगल व सरळ आसून उपयोगाचे नसते. Positive energy spread करणारे positive vibes असणे जास्त आवश्यक आहे. आपल्या आनंदात सहबागी होणारी व दु:खात आपली मदत करणारी मैत्रिण पाहिजे. दु:खात सात्वन करणारी अथवा सुखाच्या क्षणी आपल्या दु:खाची आठवण करून देणारी मैत्रिण काय उपयोग. मग हळूहळू आपण तिच्या पसून दुरावतो.

कुठेतरी ह्या नकाराची सुरवात अगदी लहान पणापसून म्हणजे अगदी आपल्या कानावर पहीले शब्द पडायला

लागल्या पसून होते असे मला वाटते. माझी भाची अहना जेव्हा आमच्या आयुष्यात आली तेव्हा पसून हे मला

प्रखरतेने जाणवायला लागले आहे. सध्या ती ७ महिन्याची झाली असून अतीशय मस्तिखोर झाली आहे. तोंडात दोन्ही हात कोंबून तिला असीम आनंद मिळतो. मग कुणितरी तिला चांगल्या सवई लागाव्यात म्हणून," अहना

तोंडात हात नाही घालायाचा, शी!" केव्हा ती रडायला लागली की, "रडायच नाहीअस, वेड्या मुली सारख" अस

म्हटल जातच. "नाही" हा शब्द आपण इतक्यांदा म्हणत असतो की मला वाटत की लहान मुल म्हणूनच शिकतात नाही म्हणायला. एकदा माझ्या वाचनात आले होते की "भरतात माणस कुठल्याही वाक्याची सुरवात आधी "नाही" म्हणजेच "NO" ह्या शब्दाने करतात.

उदा.:

१ माणुस: दादरला जायला train सोईसकर आहे का bus

२ माणुस: नाही! मला वाटत तुम्ही train नी जा. Bus नाही म्हटल तरी खूप फिरून जाते.

(प्रतेकाने स्वत: स्वत:च judgement घायला हारकत नाही. घरी, office मधे जरा स्वत:च्या बोलण्याकडे लक्ष द्या. आपण कीती वेळेला नाही म्हणतो ते पाहून आपल्यालाच आश्चर्याचा धक्का बसेल)

Japanese person: I think most of the Indians always start the sentence with No.

Indian person: No! I don't think so its true. (we ourself use 'No' so frequently that we do not even realize that we have just said it)

"नाही म्हटल तरी" हे कोष्टक तर आपण हे किती सरास वापरतो. त्यात थोडासा का होईना नकार, नकारत्मक विचार आलाच की. "नाही म्हटल जरा कठिण trek ला जाऊन बघाव". "नाही म्हटल तरी ती हुशार आहे!" अस आपण सहज बोलतो. अस म्हणण्या पेक्षा "मी कठिण trek ला जाते/ जाणार आहे", "ती मुलगी खरच हुशार आहे" अस सरळ साध बोला न! (सरळ साध आपण का नाही बोलत).

We Indians are famous to say 'Yes' just like 'No'. खरच विचार करा. आपण खरच ’हो’ म्हणताना डोक्यानी ’नाही’च म्हणत असतो. "Always think positive" or "How to think positive" "सकारात्मक विचार केल्याचे फायदे" अशी पुस्तक आपण मोठेपणी वाचतो. पण त्याचा उपयोग आपण आपल्या नंतरच्या पिढी परियंत कसा पोहोचवतो त्याचा पण विचार नको का करायला. लहान लहान गोष्टीतून जर का आपल्याला हे सकारत्मक विचात मुलांवर कोरता आले तर मोठेपणी त्यांना "Personality development" "How to pass positive vibes" "How to think positive" असल्या courses ला जाण्याची गरजच उरणार नाही.

माणसाने नेहमी सकारात्मक विचार करावा अस आपण सारख म्हणतो. मग लहान मुलांना वाढवताना हा सकारत्मक विचार आपण बोलण्यात आणला तर? अहनाच्या बाबतीत आता आम्ही कटाक्ष घातला आहे. अहना तोंडात बोट नाही घालायच अस म्हणण्या पेक्षा आम्ही "अहनाने आता तोंडातून बोट काढल आहे" अस म्हणतो. कुठेतरी नकळत आपण आपल्या मुलांवर नकार अथवा नकारात्मक गोष्टी बिंबवत असतो. हो ना!