खूप वर्ष झाली मी
English बरोबरच मराठी ब्लॅक
लिहिते आहे. English माध्यामात शिकल्यामुळे मराठी मध्ये ब्लॅक लिहिणे माझ्या
साठी अजिबात सोपं नव्हंतं. मी आज English इतकच मराठी वाचते ह्याचं
सगळं श्रेय माझ्या आईला जातं. पण... मी मराठी वाचत असले तरी मला आजही मराठी मध्ये
आकडे वाचता येत नाहीत. ते मी आजही English मध्येच वाचंते. उदा.
“भारताने One hundred and twenty धावांनी विजय मिळवला”.
ह्यात चूक माझी नाही आहे. कसं ते मी सांगते.
आपण देवनागरी
अथवा English लिपी ही डावीकडून उजवीकडे अशी लिहितो. मात्र मराठी आकडे
वाचताना हा नियम मोडीस निघतो.
उदा. ४५ -
पंचेचाळीस
५ – उजवीकडचा आकडा मग
४ – डावीकडचा आकडा
ह्याला चाळीसपंचे
असं का बरं नाही म्हणत?
मी आईला ह्याचं
कारण विचारलं असंता आई म्हणाली, “पाच हे चाळीस मध्ये घातलें जातात, म्हणून पंचेचाळीस”
मग – पाच चाळीस मध्ये घालण्या वेजी चाळीस + पाच असं सोपं
नाही का?
एकम् - दशम् ह्या क्रमानुसार एकम् आकडा प्रथम वाचून मग
दशम् आकडा वाचत असतील अशी मी स्वत:ची समजूत घातली. पण मग शतम् आकडा आला की
त्याचा क्रम एकम् - दशम् - शतम् असा होत नाही. आधी शतम् मग एकम् आणि मग शेवटी
दशम्. म्हणजे ’आधी डावीकडील आकडा मग एकदम उजवीकडील आकडा आणि शेवटी मधला आकडा’
उदा. ९४५ – नऊशे पंचे चाळीस
९ – एकदम
डावीकडील आकडा (शतम्)
५ – एकदम
उजवीकडील आकडा (एकम्) आणि शेवटी
४ – मधला आकडा
(दशम्)
मग पंचे चाळीस ह्या एकम् दशम् नियमाप्रमाणे एकम् दशम् शतम् असाच क्रम ठेऊन ह्याला
पंचे चाळीस नऊशे असं म्हटलं पाहेजे.
अता अजून एक आकडा वाढवूया. सहस्र
१९४५ ह्याला एक हजार नऊशे पंचे चाळीस अथवा
एकोणीसशे पंचे चाळीस असं म्हणतात.
म्हणजे ह्याचा क्रम सहस्र – शतम् - एकम् - दशम्
दशम् च्या पुढे आकडे गेले की ते डावीकडून उजवीकडे वाचले
जातात ते शतम् पर्यंत, शतम् नंतर परत आधी एकम् मग दशम् क्रम येतो.
तसंच २९,३९,४९,५९,६९,७९,८९,९९ ह्या आकड्यांचं. English
मध्ये ह्याला twenty
nine, thirty nine, forty nine etc. असं साध सरळ म्हणतात. मराठीत ह्याला एकोणतीस, एकोणचाळीस,
एकोणपन्नस इत्यादी म्हंटले जाते. मग सव्वीस, सत्तावीस, अठ्ठावीस ह्या प्रमाणे
ह्याला नऊवीस अथवा नव्वावीस का नाही म्हणत? नव्वावीस, नव्वातीस, नव्वाचाळीस असं
असायला पाहीजे होतं.
ह्याचं उत्तर असं –
२९ - तीस ला एक ऊणे (कमी) म्हणून एकोणतीस.
३९ – चाळीस ला एक ऊणे म्हणून एकोणचाळीस
मग २८ ला तीस ला दोण ऊणे म्हणून दोणऊणेतीस
३८ ला
दोनऊणेचाळीस इत्यादी का नाही म्हणत?
मुंबईत असताना मी ह्या गोष्टीचा एवढा विचार केला नव्हता. पण
पुण्यात आल्यापासून मराठी आकड्यांशी जास्त संबंध आल्यामुळे मनात गोंधळ उडाला.
ह्याला उपाय म्हणून मी स्वत:चीच अशी एक मराठी आकडे लिहिण्याची शैली शोधून काढली.
पुण्यात कुणाला phone no विचारला की ते सांगतात, “नऊशे पंचे चाळीस एक्क्याण्णव त्र्याऐंशी सहाशे पन्नास
मी असं लिहीते –:
नऊशे पंचे चाळीस -
नऊशे – (९ _ _)
पंचे – (९ _ ५)
चाळीस – (९ ४ ५)
एक्क्याण्णव –
एक्क्या (एक)
– (_ १)
ण्णव (नऊ)
– (९ १)
त्र्याऐंशी –
त्र्या – (_ ३)
ऐंशी – (८ ३)
सहाशे पन्नास –
सहाशे – (६ _ _)
पन्नास – (६ ५ ०)
म्हणजे ९४५९१८३६५०
अर्थात ह्या माझ्या शोधाचा मीच
कमित कमी वापर करते. कारण हे सुद्धा तितकच गोंधळून टाकणारे, तेवढच complicated आहे. मग कुणी नऊशे पंचे चाळीस अशी सुरवात केली की मी लगेच विचारते,
“Nine Four Five पुढे...” मग ते एकतर एक-एक मराठी आकडा सांगतात
किंबहूना सरळ English मध्ये सांगतात.
लहान असतानाची एक गोष्ट मला
आठवते. माझ्या वडिलांचे एक सिंधी मित्र होते. त्यांनी एकदा phone
केला आणि विचारले, “पाचशे पासष्ट अकरा एकोणसत्तर?” मी सरळ Wrong no म्हणून
मोकळी झाले. पलिकडून ते म्हणाले, “Five six five double one six nine?” मी म्हंटलं हो! ते म्हणाले अगं मी हेच मराठीतून विचारलें होते.
मला ह्या बाबतीत राहुलचं
कौतुक वाटतं. तो सुद्धा English medium मध्ये शिकला आहे. पण कामाच्या
ठिकाणी आणि अता business मध्ये त्याचा वर्कर लोकांशी संबंध
येत असतो. त्यांना अजीबात English numbers समजत नाहीत.
म्हणून (deliberately) प्रयत्नपूर्वक राहुल मराठी आकडे बोलायला लागला आणि शिकला.
आता तो अस्खलीत मराठी मध्ये मोठे आकडे वाचू, लिहू आणि बोलू शकतो. मला तशी गरज कधी भासली
नसल्याने, मी मराठी आकडे कधी शिकणार कोण जाणे.
