उन्हाळा - घंगाळ - बंब - मातीचा माठ

उन्हाळा आला की तीन गोष्टींची प्रखरतेने आठवण येते.

आंघोळीसाठी चे घंगाळ, बंब अणि मातीचा माठ. 

माझ्या लहानपणी आमच्याकडे मस्त तांब्याचे मोठे घंगाळ होते. त्या घंगाळात बसुन आंघोळ केलेली पण मला आठवते. हळू हळू सोय म्हणून किंवा वजनाला हलकं म्हणून plastic /steel च्या बदल्या आल्या. घंगाळ तसे जडच. तरी अनेक वर्ष ते आमच्या मुंबईच्या घरी न्हाणीघरात भिंतीवर लटकवलेले होते. मग एक दिवस अचानक नानांचा (माझे बाबा) मानत काय आले कुणास ठाऊक त्यांनी ते काढून टाकले. पण मला अजुनही त्या घंगाळाची आठवण येते. ईशांक चे लहानपणीचे बादलीत बसलेले फोटो पाहिले की त्या घंगाळाची आठवण आल्याशिवाय रहात नाही. 

माझ्या आजोळी, म्हणाले प्रभादेवीला आमच्याकडे एक बंब होता. त्यात पाणी अतिशय थंड असायचे. आंघोळीचे पाणी

गरम करण्यासाठी बंबाचा वापर केला जात असे. यात इंधन म्हणुन गोवरी व लाकूड फाटा वाळलेल्या तुराट्या, ज्वारीचा कडबा आदींचा उपयोग होतो. मग flat system मध्ये आल्यावर ती सोय नव्हती, त्यात सरपण मिळेनासे झाले अणि बंब नुसता water storage म्हणून ठेवलेला असायचा. त्यातले पाणी प्रचंड थंड (chilled) असायचे. आजोळी गेले की मी मुंबईच्या उकाड्यात त्या बंबाच्या पाण्यातच बारा महिने आंघोळ करत असे. मामे बहिणीला मात्रा बारा महिने कडकडीत गरम पाणी लावायचे. काय छान होते ते दिवस. 

आता आधुनिक showers, tub bath सगळे आले तरी त्या घंगाळाची किंवा त्या बंबाची सर ह्या temperature controlled पाण्याला नाही. 

आता राहिला आहे तो फक्त मातीचा माठ. तो मात्र अजून सगळ्या घरत आपली शान राखून आहे. उन्हाळा आला की त्याला धुऊन, स्वच्छ करून, त्यात पाणी भरून, थोड ऊन लागेल अश्या ठिकाणी अजूनही खूप घरी ठेवले जाते. Fridge आले तरी माठाच्या पणाला त्याची सर नाही, असे म्हंटले जाते, म्हणून अजूनतरी खूप घरी मातीचा माठ आपली शान टिकवून आहे. 

मध्यंतरी मी ईशांक साठी शंख आणायला

तुळशीबागेतल्या राम मंदिरात गेलेले. तिथे अजूनही ह्या वस्तू मिळतात. खूप मोह झालेला एक मोठ्ठ घंगाळ घेण्याचा. पण किम्मत बघून थांबले. Showpiece म्हणून टेबलावर ठेवायचे घंगाळाची किम्मत १५००/-. मोठ्या घंगाळाची किम्मत तर ₹२०,००० पासून पुढे. लहानपणीच्या त्या आठवणीत जायला कधीतरी मस्त वाटतं.

फेब्रुवारी जसाजसा संपत आला तसा घरी माठ ठेवला परत जागा केली. मला अजुनही तो typical माठ त्या सुंदर दिसणार्‍या earthen clay पेक्षा जास्त आवडतो. मला असं वाटतं की त्या जुन्या माठातीलच पाणी जास्त थंड होतं. ह्या वर्षी मीच माझ्या old is gold माठावर काहीतरी painting करण्याचा विचार करते आहे.

© SharvaniPethe (शर्वाणी पेठे) 

March 2025

New moon अणि Solar eclipse

आजच्या मुलांना शिकवताना technology मदतीला असते. Google बाईची साथ असते त्यामुळे लगेच visuals, diagrams, आणि example मिळतात, त्यामुळे concepts पटकन clear होतात. पूर्वी फक्त पुस्तकं असायची. प्रश्न पडला की उत्तर मिळायची ती आई-वडील, शिक्षक ह्यांच्या कडे असलेल्या अफाट ज्ञानातून. शिक्षक मग फळ्यावर चित्र काढून explain करत असत.

तसं पाहिलं तर दोन्ही पद्धतींचे फायदे आहेत—पूर्वीचा अभ्यास discipline शिकवायचा, तर आत्ताचा अभ्यास curiosity वाढवतो.

उद्या EVS ची परीक्षा. आज परत सगळं ब्रह्माण्ड आमच्या घरी आले. 

मी - What is new moon?

ईशांक - When the moon is between the Earth and the sun, and when moon's dark side faces the Earth is called new moon.

पण आई...... (आलाच प्रश्न)

Solar eclipse वेळी पण same असतं. मग त्यात फरक काय?

ह्या त्याच्या प्रश्नाला Google बाई कडून हे image मिळाले, ह्याचा मदतीने मग moon position, moon's orbit, Earth's orbit, sun position, sun rays सगळं कसं व्यवस्थित सांगता आले. 

धन्यवाद Google ताई.

ईशांक - आई आपण Earth वर रहात असून सुद्धा बाकीच्या Planets च्या Moons ला आपण नावं दिली. मग आपल्या Earth च्या moon चं नाव काय?

मी - ?????? आपल्या moon च नाव Moon - Proper noun. बाकीच्यांचे moons are common noun. 

हे पटलं असाल तरी आपल्या moon ला पण एक नाव पाहिजे ह्यावर तो ठाम आहे.

अरे अभ्यास अभ्यास....

Math, English, Marathi, Hindi, GK, Computer ह्या सगळ्याचा अभ्यास घेण आता मला सोपं वाटतं. कारण त्यात प्रश्न विचारायला फार scope नसतो. 

पण EVS चा अभ्यास आणि असंख्य प्रश्न.....

त्यात आज आम्ही evs मधला आवडता topic घेतला Our solar system. अभ्यासक्रमात फक्त आम्हाला Sun, starts, planets, moon आहेत. पण universe वरचे अनेक videos बघून अणि संपदा काकू कडून त्यावर मिळालेली पुस्तके वाचून, अभ्यास सोडून Europa, Sirius ह्यावरच गप्पा जास्त होतात. आई काकू नी दिलेल्या पुस्तकात मी वाचलं आहे, Earth आधी सरळ होती, म्हणजे तिचे axis straight होते. मग एक मोठ्ठ colision झालं आणि त्यांनी अख्खी Earth tilted झाली एका side ला. केवढा मोठ्ठा force असेल ना तो, अख्खी Earth च tilt केली.

मी मात्र येन- केन-प्रकारेण त्याला परत अभ्यासात आणत असते. १- २ पुस्तकातले प्रश्न झाले की परत गाडी रुळावरून घसरतेच.

Solar system मध्ये पण आता Space अणि atmosphere हा सध्याचा आमचा एक आवडता विषय. Planets चे प्रश्न 1st आणि 2nd ला असतानाच झाले. ते संपले नसले तरी बर्‍यापैकी कमी झाले आहेत.

प्रश्न १ 

ईशांक - आई प्रत्येक planet च atmosphere एकमेकांबरोबर jointed असतं का? म्हणजे Earth च atmosphere संपलं की लगेच venus चे अणि Jupitar चे atmosphere लागत का?

मी - नाही! आपलं atmosphere आपल्या बरोबर ठराविक अंतरापर्यंत असतं. तसेच प्रत्येक planet च असतं. दोन planets च्या atmosphere मध्ये खूप distance / gap असते त्यालाच space म्हणतात. 

आणि मुळात प्रतेक Planet ची revolution speed वेगवेगळी आहे, ते एका line मध्ये आले तर atmosphere joint होईल ना. पण तसाही gap खूप आहे, so venus अणि earth एका line मध्ये आले तरी ते शक्य नाही.

ईशांक - हा! Venus ला १ वर्षा पेक्षा कमी वेळ लागतो sun भोवती revolution करायला. 

मी - आणि Jupiter ला Earth चे १२ वर्ष.

ईशांक - हा! कुंभ मेळा. तू सांगितलस मला.

प्रश्न २

ईशांक - Space मध्ये काळोख का असतो हे माहिती आहे मला, पण space थंड असते की गरम? कारण light दिसत नसला तरी असतो ना, मग जर का sun light आहे तर मग space गरम असेल ना?

मी - Space थंड आहे. पण त्याचे कारण खूप complicated आहे. ते तुला आत्ता नाही समजणार, radiation, light, temperature हे सगळे मोठा झालास की समजेल. 

ईशांक - अच्छा! म्हणजे 4th standard ला गेलो की 

मी - 🙄🙄🙄🙄🙄

प्रश्न ३

ईशांक - आई sun वर जाता येत नाही ते ठीक पण sun ची space जर का थंड आहे, मग तिथे का येत नाही जाता?

मी - मला आत्ता तरी ह्याचे उत्तर माहिती नाही. (खरच माहिती नाही. आणि आता ह्याची परीक्षा झाली की ह्या प्रश्नाचे उत्तर शोधण्याचे काम आले माझ्या मागे. कुणाला कारण माहिती असेल तर नक्की share करा. Or link ज्यात सोप्या भाषेत explain केले असेल).

बरं ह्याला सांगितलं की टीचरांना विचारत जा. तर उत्तर ठरलेलं, त्यांना वेळ नसतो. मुलांसाठी आई रिकामटेकडीच असते.

ह्या नंतर मग नेहमी प्रमाणे अफाट कल्पना रंगल्या. आई imagine कर की earth revolution करते आहे पण त्याचे atmosphere तिथेच थांबल तर? ते आपल्या gravity मुळे आपल्या बरोबर फिरलच नाही तर काय होईल?

मी - विमान take off करेल आणि Earth sun भोवती प्रदक्षिणा मारून परत तिथे आली की ते विमान landing करेल अजून काय.  

दोघांच्या imagination वर खूप हसून आम्ही परत अभ्यासाकडे वळलो (कदाचित).

अरे अभ्यास अभ्यास, आई चा संयम चुल्ह्यावर |

आधी इतरत्र प्रश्न, तेव्हा होई आमचा अभ्यास |

काय करावे ह्या मुलाचे... Pink Tax

मध्यंतरी एक छान video बघितला 'Pink tax' (the practice of charging women more for products and services than men for similar items.) ईशांकला तो video दाखवला, की बघ कसं असतं marketing, छोटा भीम चा towel ₹ 250 तोच दुसर्‍या unfamous cartoon चा पंचा ₹150. ..... .... त्या नंतर

रविवारी रात्री मी चेहर्‍याला face-pack लावला. ईशांक नी विचारले, "तू उटणे का लावतेस चेहर्‍याला?" म्हंटल अरे हे उटणे नाही face pack आहे. तर आगाऊ लगेच म्हणाला, "हं! हा pink tax आहे. सगळे ingredients तर तेच आहेत, face-pack म्हंटलं की किम्मत double". 

काय करावे ह्या मुलाचे... February 2025.

जुने ते सोने – पारंपरिक भांड्यांकडे परत एक पाऊल

आजच्या धकाधकीच्या जीवनशैलीत सोय आणि वेग याला प्राधान्य दिले जाते. त्यामुळेच स्वयंपाकघरात non-stick आणि aluminium भांड्यांचा वापर मोठ्या प्रमाणात वाढला आहे. पण काही गोष्टी सोयीसाठी घेतल्या तरी त्याचे दुष्परिणाम लक्षात घ्यायला हवेत. मला हे जाणवलं आणि शेवटी मी ठरवलं – पारंपरिक भांड्यांकडे परत वळायचं!

मी नुकताच माझ्या स्वयंपाकघरातील non-stick तवे, aluminium कढया माळ्यावर टाकून दिल्या आणि त्याऐवजी लोखंडाच्या भांड्यांचा वापर सुरू केला. सुरुवातीला थोडा त्रास झाला, पण जसजसा वापर वाढला, तसतसे त्याचे फायदेही समजू लागले.

परंपरागत काही सवयी आपण आत्मसात करतो, त्यातली मी एक आत्मसात केलेली गोष्ट म्हणजे आमटीला फोडणी केली की ती पळी आमटी मध्ये ठेऊन थोडावेळ आमटीला उकळी येऊन देणे. पोटात natural form मधले लोखंड जावं हा त्या मागचा उद्देश. पण मग शिरा, उपमा, पुर्या करायला aluminium कढई किवा non-stick, भाजी साठी non-stick कढई / pressure pan, पोळ्या भाजण्यासाठी परत non-stick तवा असे चालू होते. भाकरी मात्र लोखंडाच्या ताव्यावर. खूप दिवस मानला हे खटकत होतेच, शेवटी मी अणि ताई दोघांनी जाऊन लोखंडाच्या सामानाची खरेदी केली.

लोखंडी भांडी वापरायला लागण्या आधीची तयारी - 

लोखंडी भांडी बाजारातून आणली अणि एकदा धुऊन वापरायला घेतली असे करून चालत नाही. एकदा धुऊन, पुसून, त्याला सगळीकडून आधी तेल लाऊन (गोड किंवा खोबरेल) ती अर्थ तास तशीच ठेवायची. मग एका स्वच्छ फडक्याने ती पुसून घेऊन मग परत स्वच्छ धुवून मग ती वापरण्यासाठी तयार होतात. असे न केल्यास पदार्थ काळे पडतात. मी ही भांडी वापरायला सुरवात केल्यावर १-२ दिवस जरा त्रास झाला. रात्रीचा स्वयंपाक अणि मुलाचा अभ्यास असा एकत्र चालतो, अणि ‘नजर हटी दुर्घटना घटी’ म्हणतात तसेच जरा मुलाच्या अभ्यासात डोके घातले अणि भाजी जाऊन खाली चिकटली. ‘पीठ पेरून केलेल्या भाज्या जरा खरपूसच चांगल्या लागतात’ म्हणत मी दोघांना काही बोलूच दिले नाही. पण त्या चिकटलेल्या भाजीला लोखंडी कढई काही सोडवेना. मग शेवटी तिला भिजत घालून, मग उकळी काढून तिला साफ केले.

अजून एक कटकटीचे काम म्हणजे लोखंडाच्या वस्तू लगेच धुऊन, पुसून ठेवायला लागतात. त्याला एक पर्याय मी काढला आहे. मी ती भांडी साबणाच्या पाण्यात भिजत घालून ठेवते. आमच्या मावशी त्या धुतात अणि लगेच पुसून मग उपड्या घालतात. अशी लगेच पुसून ठेवायला तयार असलेली मावशी मिळाली तर non-stick ला replace करून लोखंडी भांडी वापरायला हरकत नाही.

पुढचा टप्पा – पितळी भांडी

लोखंडी भांडी वापरायला सुरुवात केली तशीच हळूहळू पितळी भांडी घेण्याचीही इच्छा आहे. तांब्याचा पिंप आणि चांदीचा पेला घरी आहेच, पण स्टीलच्या ताट-वाट्यांच्या जागी पितळ घ्यावे असं वाटतंय.

त्या नंतर घरातील plastic storage containers बदलून त्या जागी पितळी डब्बे घेण्याचा पण विचार आहे. ह्या साठी वेळ लागेल. पण पितळी भांड्यांचं आकर्षण काही वेगळंच – looks आणि utility दोन्ही!

“Non-stick ” पासून “sustainable” कडे प्रवास -

Non-stickचा पर्याय तात्पुरती सोय देतो, पण आरोग्यासाठी आणि पर्यावरणासाठी टिकाऊ पर्याय निवडणं महत्त्वाचं आहे. लोखंड, तांबे, पितळ यासारखी पारंपरिक भांडी वापरणे म्हणजे केवळ जुन्या पद्धतीकडे परत जाणे नाही, तर ते एक sustainable आणि आरोग्यदायी पाऊल आहे.

तुम्हीही हा बदल करू शकता! जर तुम्हीही non-stick आणि aluminium पासून मुक्त होण्याचा विचार करत असाल, तर सुरुवात लोखंडी कढईपासून करा. थोडा वेळ लागेल, थोडं चिकटेल, पण हळूहळू सवय लागेल आणि तुम्हाला याचा खूप फायदा जाणवेल.

बाजारात तेच विकते जे खपते. पितळ अणि तांब्याचा वापर वाढला तर कल्हई वाले पण कोपर्‍या कोपर्‍यात दिसतीलच.

“जुने ते सोने” ही फक्त म्हण नाही, तर ती आरोग्यासाठीची उत्तम निवड आहे!

---‐--------------------०--------------०-------------------------

Photo from google.

यंदा कर्तव्य आहे (Matrimony चे बदललेले रूप)

सध्या आपल्या Monday Matrimony (पुण्याला एक Ladies group आहे, त्यात दर दिवशी वगळा विषय घेऊन/निवडून post असते) त्याचे posts बघितले की इतकं भारी वाटतं. खूप वेळा मुली स्वतः स्वतःसाठी post करतात. ते बघून तर खुपचं मस्त वाटतं. हा group महिलांसाठी असल्यामुळे मग भावासाठी, मित्रासाठी, दिरासाठी कुणीतरी पुढाकार घेऊन post करतं. सध्याच्या मुला मुलींचे photo बघितले की मन माझ्या लग्नाच्या काळी जातं.

माझ्या लग्नाला आता १२ वर्ष झाली. माझ्या ज्या मैत्रिणींनी लवकर लग्न केली त्यांच्या लग्नाला तर आता १७-१८ वर्ष झाली. ज्या मैत्रिणीचं लग्न सगळ्यात आधी ठरलं तेव्हा ती २३ वर्षांची होती अणि तेव्हाचा तिचा वधू-वर सूचक मंडळ साठी काढलेला ‘तो’ साडीतला photo अजून आठवतो. तेव्हा त्या साठी मुद्धाम photo studio मधे जाऊन photo काढण्याची पद्धय होती. मुलगा असो वा मुलगी दोन photo mandatory असायचे की काय असं वाटतं. एक close-up photo आणि एक full. मुलगी असेल तर हात खाली cross केलेले, थोडी तिरकी उभी राहून काढलेला एक full size photo (साडीची प्रत्येक निरी दिसलीच पाहिजे असा जणू नियमच होता). मुलगा असेल तर suit, tie मधला formal photo असायचा किंवा T-shirt मधला photo. मग कधी bike वर बसलेला, कधी एक पाय stool वर ठेऊन style मारत blazer चे cuff button लावताना चा photo असायचा. नंतर मग हळू हळू मुलींचे पंजाबी ड्रेस मधले photo येऊ लागले. मुलं पण जर jeans आणि shirt / T-shirt घालून photo काढू लागले. मुलगा / मुलगी भारता बाहेर असतील तर तिथला photo असायचा. मग त्या देशातली नदी, Eiffel tower, Burj Khalifa, Niagara falls ईत्यादी ला background मधे ठेवून photo असायचा. पण photo ची पद्धत तीच. अत्ता ३५ ते ४५ वर्ष वयाच्या खूप जणी मस्त long gowns, frock, long / short skirt घालायला लागल्या आहेत. लग्ना आधी पण ह्यातल्या खूप जणी (मी सुद्धा) Jeans – T-shirts, long skirt, क्वचित knee length short skirt घालतच होते की. पण लग्ना साठीचा ‘तो’ photo मात्र साडी किंवा पंजाबी ड्रेस मधेच असायचा.

काळ जसजसा पुढे जाऊ लागला तसा ह्यात खूप फरक पडायला लागला. जास्त करून मुलींच्या photo मधे. तसंही fashion म्हटलं की मुलांचा काय संबंध येतो. त्यातल्या त्यात cargo half pant वरचे photo टाकतात. तेवढीच काय ती fashion. मुलींच्या photo मधे कमालीचा फरक जाणवतो. साडी / Punjabi dress पासून ते jeans / shorts / blazer / skirt सगळ्यातले photos असतात. मस्त वाटतं बघून. अर्थात confidence अणि संस्कार dress वरून ठरत नसतोच म्हणा. जे carry करता येतं त्यांनी confidence वाढतोच. अणि half pant घालून पण मोठ्यांचा आदर करता येतोच. मग ती साडी असू दे किंवा shorts, carry करता आली पाहिजे. टोमणे मारणारे पण खूप असतातच. काय बाई आजकालच्या मुली. पण त्यांना हे समजत नाही की त्या जे कपडे घालतात ते पण त्यांचा एक दोन पिढ्या आधी चालत नव्हते. 

ह्यावरून एक किस्सा आठवला. चांगल्या marks नी pass झालो म्हणून मला आणि माझ्या मामे बहिणीला आजोबांनी पैसे दिले. आम्ही त्यातून मस्त jeans घेतली आणि आनंदानी जाऊन आजोबांना दाखवली. आजोबा रागवले नाहीत पण म्हणाले, “काशीला मी शिकत असताना कुणी मला सांगितले असते की तुझ्या नाती हे असले कपडे घालणार आहेत तर मी त्याच्या सकट गंगेत उडी मारली असती”. अर्थात ते हे हसत बोलले असले तरी त्याच्या अर्थ आम्हाला समजला. मग मामी ने त्यांच्या वतीने ओरडायच काम केलं. “अजिबांनी दिलेल्या पैशातून तुम्ही jeans कशी घेतलीत? अत्ता जाऊन बदलून या”. ते दुकान बांद्रा ला होतं आणि परत जण शक्य नव्हतं म्हणून मग मामीनी आम्हाला अजून पैसे दिले आणि म्हणाली ह्यातून छानसा पंजाबी ड्रेस घेऊन या आणि आजोबांब दाखवा. ती jeans राहुद्या तशीच, Bday ची म्हणून ठेवा. Bday ला आता वेगळं काही मिळणार नाही. आम्ही परत जाऊन ड्रेस घेऊन आलो. आजोबांच्या चेहराच खूप काही बोलून गेला.

Arrange marriage ची process तशी खूप छान असते असं नाही. तरी enjoy करता आलं तर त्यातही खूप गमती जमती घडतात. त्या enjoy करा. मी एकदा एका मुलाकडे गेले होते. ते सुद्धा मैत्रिणी ला बरोबर घेऊन. मुलगा दोन दिवसासाठी पुण्यात होता आणि माझ्या आई बाबांना मुंबई वरून येणं काही कारणास्तव शक्य नव्हतं. मैत्रीण मुद्दाम मोठ्ठ मंगळसूत्र घालून अली. त्या मुळे आमच्यातली लग्नासाठी ची यंदा कर्तव्य आहे वाली मुलगी कोण हे लगेच लक्षात आलं. आम्ही गेलो तर दोन समवयस्क मुलं बसली होती. एक शांत आणि दुसरा बदबड्या. त्या बदबड्या मुलाशी आणि काकूंशी खूप गप्प झाल्या. शेवटी न राहून मी विचारलं, की ह्यातला xyz मुलगा कोण? काकू छान होत्या. हसत म्हणाल्या की अरे हो, मी ओळख करूनच नाही दिली. हा xyz. As predicted तो शांत असलेला मुलगा निघाला. लहान भावंडच बडबडी असतात. त्यात त्याचं घर सगळं classical संगीत मधील आणि गाण्याशी माझा दूर दूर वर संबंध नाही. ५ तांबोरे, ३-४ वीणा, खूप तबले. हे बघूनच माझ्या घश्याला कोरड पडली. काकूंनी मला विचारलं, तू गातेस का? मी म्हंटल, हो ! पण मला एकच सूर येतो, बेसूर. अर्थात काकू खूप छान होत्या. मी पुण्यात एकटी असते म्हणून त्यांनी मला खूप खाऊ घातलं. पुणेकर असून बरका. तर अश्या गमती जमती enjoy करा. मस्त जगा.

आयुर्वेदीक काढे अणि ईशांक

अच्युतानंद गोविद, नामोच्चारण भेषजात। 

सर्व रोग विनाश होती (नश्यान्ति सकल रोगा: ) सत्यं सत्यं वदाम्हयय।।

आजकाल मी आजारी पडले की वरील मंत्र म्हणून जेव्हा ईशांक मला त्यांनी बनवलेला काढा देतो, तेव्हाच खरे तर सगळा त्रास / आजार पळून जातो. मी लहान असल्यापासून आम्ही आयुर्वेदीक औषधच घेत आलो आहोत. ईशांकसाठी सुद्धा मी घरी काढे बनवते. उन्हाळ्यात कांद्याचा काढा, थंडीत सर्दी खोकल्या साठी तुळस, पुदिना असे अनेक पदार्थ उकळून घरी काढा होतोच. ईशांकला त्यामुळे असे बरेच काढे माहिती झाले आहेत. त्यात आजीच्या पोटलीतले बरेच औषधं अणि घरगुती उपाय त्याला माहिती आहेत. आयुर्वेदिक औषधांमधे अडुळसा, लोहासव पासून ते भुंगराजासव, महासुदर्शन काढा सगळे माहिती आहेत त्याला. 

काही दिवसांपूर्वी Election साठी मुंबई ला घाईघाईत जाऊन आले अणि जरा पोट बिघडले. मुंबईचा उकाडा, त्यात AC hotel मधे बसुन मैत्रिणी बरोबरची जंगी party अणि थंड गार juice, starters, burger, चिक्कू milkshake, हे सगळे पुण्याला आल्यावर बाधले. प्रचंड उलट्यांमुळे खूप अशक्तपणा आला. मग काय ईशांक नी लगेच without fire काढा तयार केला अणि त्या बरोबर prescription. तिसरीच्या मानाने बराच चांगला प्रयत्न केला त्यांनी लिहिण्याचा. (नंतर त्याला पूर्ण मराठीत अणि पूर्ण English मधे बोलायला लावलेच मी. काय करणार, आई ती आईच).

आयुर्वेद अणि आमचे नाते खूप जुने. आजही आम्ही मुलुंडला गेलो की आमच्या आयुर्वेदिक डॉक्टर, डॉक्टर विवेक सातपूरकर ह्यांना भेटायला जातो. त्यांच्याकडून एकदा तपासले की mentally च इतकं बरं वाटतं. ह्यावेळी सुद्धा voting करून आधी डॉक्टरांना भेटायला गेले, त्याची availability माझ्या आई ने पुण्याला असतानाच केलेली, कारण election चा दिवस. नेहमी प्रमाणे डॉक्टरांना भेटून खूप गप्पा झाल्या. 

ईशांकला पण मी allopathy औषध देत नाही. का कुणास ठाऊक आजकाल सगळे डॉक्टर पटकन antibiotic चालू करतात अणि त्या मुळे मुलं पार गळून जातात. अगदी BAMS झालेले डॉक्टर पण औषध लिहून देतात. आमचे डॉक्टर जसे पुड्या बांधुन औषध देत, तसे आता फार कमी आयुर्वेदिक डॉक्टर उरले आहेत. त्यामुळे पुण्याला येऊन आता मला १५ वर्ष झाली, तरी पण अजूनही मला इथे family doctor नाहीत.

आयुर्वेदिक औषधाचा गुण यायला वेळ लागतो. तेवढा patience आजकालच्या आई  - वडिलांकडे नाही हे पण एक कारण असेल. धावपळीच्या आयुष्यात कुणाला वेळ आहे. Fast life मधे मुलं पण fast बारी झाली पाहिजेत. पण allopathy चे side effects असतातच अणि ते slowly आपले long lasting effect दाखवतात, असे मला वाटते. असो….

आज ईशांकनी बनवलेला काढा घेऊन मी हा blog लिहिण्यासाठी बसले आहे, एवढी नक्कीच energy त्याच्या काढ्यानी किंवा त्याच्या प्रेमानी मला दिली.

७ आकडा अणि मी.

(राहुलची अणि माझ्या सर्व नातेवाईक / मित्रपरिवार जे ७ तारखेला जन्मले आहेत त्या सगळ्यांची माफी मागून लिहिण्याचे धाडस करते आहे).

जगभरात ७ ह्या आकड्याला फार महत्त्वा आहे. त्या मागे खूप कारणं पण दिली जातात, जसे की आठवण्याचे ७ दिवस, ७ समुद्र, ७ रंगाचा इंद्रधनुष्य. हिंदू धर्मा प्रमाणे तर स्वर्गात जाण्यासाठीच्या ७ पायर्‍या, लग्नाच्या वेळी घेतले जाणारे ७ फेरे, मानवी शरीरात असलेली ७ चक्र. असे म्हनतात की जगभरात ७ आकडा आवडणारे देखील जास्त आहेत.

असेनाका! मी आहेच जगावेगळी. माझं अणि ७ आकड्याचे जरा वाकडेच आहे. लग्नासाठी मुलं बघताना, मी एका मुलाला फक्त त्याच्या जन्म तारखे वरुन भेटण्यास चक्क नकार पण दिलेला. ७ जुलै १९७७. छे! झेपलंच नाही आपल्याला.

नंतर राहुलच्या प्रेमात पडले खरी पण… त्याचे कसे आहे, त्याची जन्म तारीख जरी ७ असली तरी एकूण सगळ्या तारखेची बेरीज केली तर ती ९ येते, अणि ९ हा माझा lucky number. म्हणूनच आमचं अर्धवेळ पटतं तर अर्धवेळ पटत नसावे बहुतेक. आकड्यांचा दोष अजून काय.

२, ३, ४, ५, ९ हे आकडे मला आवडतात. आता थोडे त्या मागचे logic.

९ - ९ आकडा का आवडतो ह्याचे logic तसे काही नाही. पण मी साधारण ९ आकडा ची गोष्ट घेण्याचा प्रयत्न करते. जसे की मी जास्त पैसे देऊन माझ्या Ray scooter साठी ९ बेरीज होईल असा number चक्क customised करून घेतला. राहुलची निवड पण बेरीज बघूनच केली असणार मी.

बाहेर कामाला जाताना सहज अजू बाजूच्या २-४ वाहनांच्या number plates ची बेरीज होते. ९ बेरीज झालेल्या खूप गाड्या दिसल्या तर आज काम फत्ते होणारच असा आत्मविश्वासा आतून येतो, तेच ७ बेरीज झालेल्या गाड्या जास्त दिसल्या की mood off, मग काय कपाळ काम होणार. ह्यात उगाच माझ्या mood ला दोष देऊ नका, ही काही अंधश्रद्धा नाही, ७ आकडाच नाट आहे. बघा हं! ९ आकडा कसा गोल फिरून बाहेर जातो. म्हणजे तो तुम्हाला अडचणीतून सुखरूप बाहेर काढतो. ह्याउलट, ७ आकडा सरळ काम चालू करून ते आत जाऊन गुंडाळून टाकतो. बघा विचार करा.

२ - आता माझी जन्म तारीख २९ जर धरली तर बेरीज येते २ म्हणून २ आकडा आवडीचा. पण पूर्ण बेरीज होते ६. ह्या आकड्यांशी माझं काही वाकड नाही.

५ - माझी एक numerology शिकलेली मैत्रीण आहे ती म्हणाली की तुझा ५ हा अकडा lucky आहे. तर आता त्या मागचे logic असं की माझा जन्म रात्रीचा, उगवती तारीख २९. पण आपल्या हिंदू शास्त्रा प्रमाणे सूर्योदय च्या आधी असे धरले तर तारीख येते २८. अणि २८ जर धरली तर बेरीज येते १ अणि पूर्ण बेरीज होते ३२ म्हणजे ५.

३ अणि ४ - आता वळूया ३ अणि ४ आकड्यांकडे. तर ते आकडे मला २०१६ पासून खूप आवडायला लागले. त्याचे कारण सांगायला नको.

तर सांगायचा मुद्दा असा की आपलं ७ आकड्यांशी जन्मापासून वाकडेच. इतके की मी जमल्यास ७ आकडा बदलून घेते. Train /bus अणि विमानाची seat मी बदललेली आहे. आता मी दरवेळी बेरीज करत बसत नाही. पण ७ no चीच seat मिळाल्यावर काय करणार, उगाच त्या seat वर बसुन काहीबाई झालं असतं तर. म्हणून train / bus मधे कुणाबरोबर तरी अणि विमानात राहुल बरोबर seat बदलली. राहुलला ७ अणि ९ आकडा आवडणारच. त्याचे ५ अणि २ आकड्यांशी वाकडे असावे. म्हणून तर तुझं माझं जमेना तुझ्यावाचून करमेना, असे आहे ना आमचे. 

एकदा Japanese speech competition मधे मला आधी ९ आकडा आला अणि मी final ला qualify झाले. Final ला नेमका no. मिळाला ७, झालं ना, अर्धा confidence खल्लास. पहिले येणार येणार वाटत असताना ७ no शिंकला अणि मला द्वितीय क्रमांकावर समाधान मानावे लागले.

आकड्यांचे अणि माणसांचे same असते. काही मानसं आपल्याला जवळची वाटतात, काही शी नुकती ओळख असल्यासारखे नाते असते तर काही ना बघताच क्षणी तिडीक जाते, तसं काहीसे नाते आपले अणि आकड्यांचे असते. हो की नाही ...

गोष्ट डोस्याची...

माझं लग्न झालं तेव्हा मला चौघडीच्या पोळ्या सोडल्यास फार काही स्वयंपाक येत नव्हते. घरी ताई असल्याचा तोटा. आईला कधी emergency मधे माहेरी जावे लागले तर kitchen ताईच्या ताब्यात जात असे. माझं नुसतं भात खाऊन पोट भरत नाही, पोळी / भाकरी काहीतरी लागतच, ह्या एकाच कारणा मुळे मी ८ वीत असतानाच पोळ्या करायला शिकले. ह्याउलट राहुल नी १२ नंतर नाशिक सोडले. आधी hostel मग पुण्यात राहत असल्यामुळे आईने राहुलला अणि दादांना दोघांना कॉलेज मधे असतानाच सगळा स्वयंपाक शिकवला होता. फुलके – सगळ्या प्रकारच्या भाज्या, आमटी – भात, इडली-डोस-चटणी-सांबार इत्यादी सगळच दोघांना उत्तम येतं (किंबहुना येत होतं). 

लग्न झाल्या पासून आम्ही दोघेच राहत आहोत. तेव्हा माझ्या चुकलेल्या अनेक भाज्या राहुलने काही टीका ना करता खाल्ल्या आहेत. तेव्हाचा एक किस्सा आठवतो. मी पोळ्या करत होते अणि राहुल लुडबुड करून म्हणाला, “कणीक अजून थोडी मळून घे”. त्याला म्हंटलं, ‘पोळ्या मला करता येतात, त्यात लुडबुड नाही करायची. नाहीतर तुलाच करायला लावीन ह्यापुढे’. अशी धमकी मी का दिली असे अता मला वाटते कारण तो दिवस अणि आजचा दिवस राहुलने त्या नंतर एकदाच पोळ्या केल्या. त्याचे पण एक कारण होते. Pregnant असताना त्या सगळ्या वासाचा मला nausea होता. मग मी बसून सगळ्या पोळ्यांचे आधी त्रिकोन करून घेत असे अणि मग उभ राहून लाटत असे. एकदा असेच त्रिकोन केल्यावर मला मळमळायला लागले अणि मग राहुलला उरलेल्या सगळ्या पोळ्या करायला लागल्या. “ह्या त्रिकोनाचा गोल कसा करतात ते एकदा जरा बसूनच guide कर, पुढे करतो मी” असे म्हणून त्यांनी सगळ्या चौघडीच्या पोळ्या अप्रतिम केल्या. तेव्हा खुपदा राहुलने गरमागरम डोस घालून मला वाढले. तयार करून ठेवलेले डोसे अणि तव्यावरचे पानात पडलेले गरमागरम डोसे ह्यात खूप फरक आहे अणि ते सुद्धा प्रेमानी अणि आयतं मला मिळत होते. हे तर हॉटेल पेक्षा भारी. 

त्या काळात माझे असे खूप लाड झाले किंवा राहुल म्हणतो तसे मी खूप लाड करून घेतले. मग एका मोठ्या (जरा जास्तच मोठ्या) break नंतर आज असे लाड झाले. ह्यावेळी भर होती ती ईशांकची. आम्ही दोघांनी मनसोक्त लाड करून घेतले. छोट्या पंतांनी आगाऊ पणे नाशिकच्या आजीला फोटो पाठवला. आजीचा reply आला, बिच्चारा माझा बच्चा. पंतांनी लगेच audio पाठवला, “बिच्चारा काय बिच्चारा! साधे डोस करता आले नाहीत. तसे छान झाले आहेत पण पहिला डोसा आईनी घालून शिकवल्यावर मग पुढचे छान घातले”. बाबाला न चिडवता खाण्यात काय मजा आहे. (आम्हाला मात्र चिडवलेले अजिबात आवडत नाही. नाकावर राग असतोच). 

आई ही कायम गृहीत धरली जाते. आज बाबा डोसे घालतो आहे म्हंटल्यावर पंतांनी जेवण झाल्यावर थोड्या break नंतर परत २ डोसे खाल्ले. 

ईशांक मुळे परत असे लाड लवकरच होतील अशी आशा आहे (मी ईशांक ला pin मारण्याचा अवकाश). फक्त ह्या वेळी आयता चहा मिळाला तर… (सुख म्हणजे नक्की काय असतं).

२६ / ०४ / २०२४

(PC : राहुल. त्याला माहिती असतं मी असं काही लिहिणार आहे तर कदाचित त्यांनी फोटो काढला नसता. मला स्वतःला माहिती नव्हतं मी असं काही लिहिणार आहे. आज शनिवार असून पंतांना शाळा अणि राहुलला office आहे, म्हणून रिकामटेकड्या आई  / बायको नी लिहिले. तसेही आई (अणि बायको) कुठे काय करतात.